Bıçak yapımında kullanılan çelik çeşitleri
Mutfak bıçağı
alırken dikkat edeceğiniz tek şey bıçağın yapımında kullanılan çeliğin sertlik
derecesi değildir. Çünkü son derece sert bir çelik bıçak kolayca
kırılabilmektedir. Bu yüzden ideal olan bıçağın hem çok sert olması hemde
yüksek derecede dayanıklı olmasıdır. Şu anda dünya piyasasında bu özelliğe
sahip iki çeşit çelik bulunmaktadır. Aogami Blue Steel ve ZDP-189. Şu anda
bıçakların sertlik derecesini ölçmede kullanılan Rockwell Hardness C Scale
metal yüzeyin belli bir yerine yapılan basınca karşı metalin gösterdiği
dirençtir.
Sertlik ve Dayanıklılık
Rockwell
standartlarına göre sertlik belirli bir ölçeğe göre hesaplanmaktadır. Bu
ölçekler A... ile V arasındadır. Her çeşit metal için bu harflerden biri ile
başlayan rakamlar kullanılır. Örnek olarak C ölçeği genellikle sert çeliklerin
ölçümünde kullanılır. Diğer çok kullanılan ölçekler R ve M dir. Ölçüm sırasında
çıkan rakam ne kadar yüksek ise çelik o kadar serttir. Yazılış şekli ise örnek
olarak 61 HRC yani Hardness Rockwell C-scale dir.
Sertlik
derecelerinde ki her iki derecelik artış aşağı yukarı yine iki kat daha uzun
keskin kalmaya işaret etmektedir. Mesela 52 HRC ya sahip bir bıçak aşağı yukarı
bir hafta keskin kalırken 62 HRC ye sahip bir bıçak 12 ay keskin
kalabilmektedir.
Avrupa menşei
bıçak markaları (Sabatier, Gude, Zwilling, Helkels&Wusthos, Messermeister)
genellikle biraz daha yumuşak çelik çeşitleri kullanmaktadır, bunlar düşük
karbon karışımlı fakat oldukça dayanıklı bıçaklardır ve 54 HRC ile 58 HRC
arısında sertlik derecesine sahiptirler. Bu bıçaklar masat kullanılarak
kolaylıkla bileylenebilirler eğer yoğun kullanılırlarsa günlük olarak masat
kullanımı şarttır. Ucuz Çin malı bıçaklar ise (genellikle toplu set halinde
satılır) 52 HRC sertliktedir ki diğer Japon ve Avrupa bıçakları ile
karşılaştırıldığında oldukça düşük bir sertliğe sahip olduğu anlaşılacaktır.
Tabiki çok daha sık bileylenmek zorundadır. Japonya'nın ünlü markası Global
genellikle bıçak yapımında 58 HRC Cromova çeliği kullanmaktadır ve diğer Japon
bıçak üreticilerinin bıçaklarından daha düşük bir sertlik derecesidir.
Avrupa meşeli
bıçak üreticilerinden de bazıları yüksek kalitede ki bazı ürünlerini Japonya da
ürettirmektedirler, bu bıçaklar 61 den 66 HRC ye kadar değişmektedir. Bu
markalardan bazıları Cold Steel, Fallkniven ve Spyderco (Çakı üretimi yapar)
gibi markalardır.
Son yıllardar
bazı bıçak markaları ürünlerini Çin'de ürettirmektedirler. Japonya'dan kalitesi
düşürülmüş VG-10 çeliği alarak daha ucuz işçilik ile üretilen bu bıçaklar
oldukça ucuz fiyatlara bulunabilmektedir fakat hem işçilik kalitesi, hem
bıçağın cilalama kalitesi ve saplarının yapımında kullanılan malzemelerin kalitesinin
düşüklüğü sebebiyle çok iyi ürünler çıkmamaktadır. Ayrıca uzman olmayan
işçilerin işçiliklerinin aynı olmaması sebebiyle ürünler aynı kalitede
çıkmamaktadır. Çeliğin üretim sırasında dövülme işlemi, çeliğin
sertleştirilmesi ve bileyleme sırasında sulu biley taşı yerine susuz taş ile
bileylenmesi sebebiyle çeliğin sertlik derecesi düşmektedir. VG-10 çeliği
genellikle 60-61 HRC ye sahip iken yukarıda bahsettiğimiz olumsuzluklar
nedeniyle gerçek değerinin altına inmektedir.
Teknik olarak Çelik Çeşitleri
Çeliği birçok
çeşitte ve birleşime sahip şekilde bulabiliyorsunuz. Teknik olarak paslanmaz
çelik tabiri doğru değildir. Eğer doğru bir şekilde kullanılmaz ise her çeşit
çelik paslanabilmektedir. Burada dikkat edilmesi gerekilen çeliğin korozyona
dayanıklı olmasıdır. Bazı çelikler diğerlerinden korozyona karşı daha
dayanıklıdır. Bundan dolayı kullanılabilecek en doğru terim Lekelenmeye karşı
dayanıklı (Stainless) ifadesidir. Prensip olarak Krom madeni paslanmaya karşı
dayanıklılık verir, %11 yada daha fazla krom karışımı bıçak üzerinde leke
oluşumuna karşı oldukça dayanıklıdır. Dolayısıyla paslanmaz çelik yerine
paslanmaya dayanıklı ifadesi kullanmak daha doğru olacaktır. Çelik üreticileri
her zaman sertlik ve dayanıklılık arasında en uygun dengeyi yakalamak için bir
çok madeni kullanarak çelik üretmeye çalışmaktadır.
Diğer önemli bir
konu ise dövme ve çeliği daha da sertleştirme yönteminin sertlik derecesini
etkilemesidir. Dolayısıyla bıçak üreticilerinin kendilerine has çeliği
sertleştirme yöntemleri vardır. Örnek
olarak Shirogami White Steel #1 geleneksel oldukça saf bir Japon çeliğidir çok aşırı dayanıklı değildir
fakat sertleştirme yöntemleriyle inanılmaz sertlik derecesi artırılabilir ve
sertlik derecesi 60 ile 65 HRC arasında değişebilir.
Birçok çelik
fabrikası Japon mutfak bıçağı yapımı için çeşitli çelikler üretmektedir. VG-10
çeliği şu an için en popüler çeliktir. İsmini sıklıkla duyacağınız bir çelik
tipidir. Bu çeliği kullanan fabrikalar
arasında;
Takefu Özel
çelik (Japon)
- VG-10 (60-61 HRC) - paslanmaya
dayanıklı -
- VG-5 (60 HRC) - paslanmaya
dayanıklı -
- VG-2 (59-60 HRC) - paslanmaya
dayanıklı -
- VG-1 (59-60 HRC) - paslanmaya
dayanıklı - (VG-10 ile aynı özellikte fakat Vanadium ve Kobalt içermemektedir.)
- V2 (58-61 HRC) - paslanır -
- V1 (58-59 HRC) - paslanır -
- SG-2 of R2 (62-63 HRC) - paslanmaya
dayanıklı -
Hitachi
Steel Ltd (Japon) (“Yasuki Hagane” YSS (Yasuki Speciality Steel))
Paslanan Çelik:
- Aogami Super (63-65 HRC)
- Aogami Blue #1 (Ao ko yada
Ao ichi ko) (62-64 HRC)
- Aogami Blue #2 (Ao ni ko) (61-63
HRC)
- Shirogami White #1 (Shiro-Ko 1
yada Shiro ichi ko) (60-64 HRC)
- Shirogami White #2 (Shiro-Ko 2
yada Shiro ni ko) (60-63 HRC)
- Shirogami White #3 (58-62 HRC)
- Kigami Yellow #1 (60-62 HRC)
- Kigami Yellow #2 (60-62 HRC)
- Kigami Yellow #3 (59-60 HRC)
Paslanmaya karşı dayanıklı:
- ATS-34 (60-61 HRC)
- ZDP-189 (64-67 HRC), 3% karbon
ve 20% krom (Cowry X çeliği ile aynı)
- SLD-Magic (60-62 HRC)
- SLD of SKD11 (60-64 HRC)
- Gingami #1 den #5 e kadar (GIN-1 veya
G1 adlandırılabiliyor) (58-61 HRC)
Genel olarak
Shirogami çeliği oldukça keskin bileylenebilirken Aogami çeliği çok uzun süre
keskin kalabilmektedir. Geleneksel Japon bıçaklarından olan Yanagiba ve Deba
gibi bıçaklarda Shirogami White #1 tavsiye edilirken günlük genel kullanımlarda Aogami çeliğinden üretilen
bıçaklar daya uygun olmaktadır. Aogami çeliği Shirogami çeliğinden biraz daha
pahalı bir çeliktir, gerçi Aogami çeliği ile Shirogami çeliği benzer
çeliklerdir sadece Aogami de krom ve volfram madeni ekstra olarak eklenmiştir.
Aogami paslanmaya karşı oldukça hassastır ve her kullanımdan sonra mutlaka
hemen yıkanmalı ve kurulanmalıdır kullanılmadığı zamanlarda mutlaka özel yağ
ile yağlanarak saklanmalıdır. Ayrıca Aogami Super çeliği karbon da içermektedir ve yine Aogami #1 den daha
fazla volfram ve krom, volibden ve vanadiyum içermektedir. Bu özellikleri sayesinde inanılmaz bir
sertlik ve dayanıklılığa sahip bir çelik durumuna gelmektedir. Bu
özellikleriyle ZDP-189 çeliği ile aynı katagoriye girmekte ve mutfak bıçakları
için kullanılan en iyi çelik durumundadır.
Kigami çeliği
Aogami ve Shirogami den biraz daha ucuz bir çeliktir. Mutfak bıçakları
üretiminde Kigami #2 çeliği
oldukça başarılıdır ve yüksek derecede karbon içermektedir.
Hitachi Metal
grup tarafından üretilen çeliklerde renk isimleri kullanılmaktadır (white, blue,
yellow). Bu renk isimlerinin çelik ile herhangi bir ilişkisi yoktur. Sadece
fabrika çıkışında bıçak fabrikalarına teslimi sırasında her bir çeşit için
ayrı renkte teslim kağıdı kullanılmasındandır. Dolayısıyla blue paper steel
ifadesi mavi kağıtlara sarılmış çelik manasındadır.
Daido
Special steel
- Daido 1K6 (57-58 HRC) biraz
daha ucuz bir çeliktir ve Kai Wasabi serisi bıçaklarda kullanılan
çeliktir.
- Cowry-X toz çelik (64-65 HRC)
-3% karbon ve 20% krom, ZDP-189 ile aynı özellikte çeliktir.
JFE-steel
corp.
- SK-5 (57-65 HRC) Mutfak bıçaklarında
kullanılanlar genellikle 60 HRC ye sahiptir.
- S55C (58-61 HRC)
Diğer Japon
çelik türleri
- SRS-15 (63-65 HRC)
- AUS-8 (57-58 HRC)
- AUS-8A (57-59 HRC) ayrıca "Molybdeen/Vanadium" çeliği
olarak bilinir, Alman üretimi kaliteli bıçaklarda kullanılır.
- Chromova 18 (56-58 HRC) (Global marka
bıçaklarda kullanılan özel yapım çeliktir.)
Diğer
Ülkelerin ürettiği çelik türleri
- Sandvik 19C27 (İsveç üretimi) (60-62
HRC), sertleştirme türlerine göre değişken sertlik.
- Sandvik 13C26 (İsveç üretimi)
- MC66 (Alman üretimi) (Bu çelik
aslında Japon ZDP-189 çeliğidir.)
- S30V (USA)
- CPM ™ 154 (USA)
Aşağıda birçok
çelik türünün özellikleri bulunmaktadır:
Cerrahi (medikal) Çelik. Ayrıca paslanmaz medikal çelik olarakta bilinir.
Aslında bu çelikten yapılmış bir bıçak gördüğünüzde hemen oradan uzaklaşmanızı
tavsiye ederim. Çünkü resmi olarak böyle isimlendirilmiş bir çelik yoktur,
yumuşak bir çeliktir ve paslanmazdır, 17-4, 17-4 PH ve 455 paslanmaz çelik
türündendir ve 316L yada titanyum 6AL4V (resmi olarak çelik bile değildir)
benzeridir. Bu türün hiçbiri bıçak yapımına uygun da değildir. Medikal çelik
denmesinin sebebi bir satış tekniğidir ve çin üretimi ucuz ve kalitesiz
bıçakların üretiminde kullanılır, satın almanızı tavsiye etmeyiz zaten birkaç
kullanımdan sonra kendiniz çöpe atarsınız.
420 Serisi. Oldukça aşınmaya müsait bir çelik fakat
paslanmaya karşı da oldukça dayanıklıdır. Su altı dalışlarında kullanılabilir
fakat mutfak için uygun değilir. Karbon karışımının oldukça düşük olmasıdan
dolayı (%0,3 - %0,5) mutfakta kolay körlenir. Birkaç TL lik bıçaklarda
kullanılan çelik türüdür.
440A/440B. Yine oldukça ucuz bıçaklarda kullanılan bir
çelik türüdür piyasada küçük marketlerde ucuza satılan bıçaklar bu çelikten yapılmaktadır.
Cutco marka bıçaklarda oldukça çok kullanılmaktadır. Fakat bu çelik türüde
gerçek bir mutfak bıçağı yapımı için uygun değildir.
440C. 20 yıl önce Avrupa'nın ünlü çelik türünden biri olan bu çelik artık
bugünün çelikleri ile karşılaştırılamaz kadar düşük özelliklere sahiptir. Fakat
bir çok bıçak üreticisi bu çeliği kullanmaktadır. Eğer gerçekten iyi bir
sertleştirme işlemine tabi tutulursa mutfak bıçakları için uygun bir çelik
durumuna gelmektedir. Fakat sertleştirme işleminde oldukça iyi ısıtma işlemine
tabi tutulmalıdır yoksa mutfak bıçağı yapımı için uygun olmamaktadır. Genel
olarak paslanmaya ve yıpranmaya karşı dayanıklı bir çeliktir.
12C27. İsveç Sandvik firması tarafından üretilen bir çelik türüdür. Geçmiş
yıllarda oldukça popüler olarak bilinen bir çeliktir. Paslanmaya karşı oldukça
dayanıklıdır ve jilet üretiminde de kullanılmıştır. Oldukça keskin bir şekilde
bileylenebilir ve uzun süre keskin kalabilmektedir. Fakat bunun dışında günümüz
çelikleri yanında çok özellikli bir çelik değildir.
19C27. Bu çelik türü 12C27 ile karşılaştırılabilir ve daha yüksek karbon
karışımına sahiptir, dövme ve sertleştirme yöntemleri ile 60-62 HRC ye kadar
yükseltilebilir. Kagemitsu bu çeliği 61-62 HRC ye kadar Suisin 60 HRC ye kadar
sertleştirmektedir. Oldukça keskin bileylenme özelliğine sahiptir ve uzun süre
keskin kalabilmektedir. Hem Avrupa hemde Japon bıçak üreticileri tarafından
kullanılmaktadır.
13C26. Bu çelik türü 12C27 ile karşılaştırılabilir. Daha az oranda krom fakat biraz daha fazla karbon karışımına
sahiptir. Böhler-Uddeholm AEB-L çelik türü ile aynı özelliklerdedir.
1,4116. Bu çelik X50CrMoV15 çeliğinin DIN ismidir ve W-Nr ile de isimlendirilir.
154CM yada ATS-34. 154CM Amerikan çelik türüdür, fakat CPM154
çeliği ile karıştırılmamalıdır. ATS-34 aynı çeliğin Hitachi tarafından Japonya'da
üretilmiş halidir. Bu çelik oldukça yüksek kalitededir ve paslanmaya karşı
dayanıklıdır, pahalı bir çelik olduğu için seri üretim bıçak fabrikaları
tarafından pek tercih edilmez. Fakat bazı bıçak fabrikalarından özel ve az
miktarda üretilen bıçak serilerinde kullanılmaktadır. Zor bulunup alınan bir
çelik türü olduğu için bu çelikten üretilen bıçakların fiyatları 300 euro ve
üzeridir. Aşınmaya karşı oldukça dayanıklı bir çelik olmasına rağmen yüksek
sertleştirme yapıldığında kırılgan bir özelliğe sahip olabilmektedir. Mutfak
bıçağı üretimi için daha uygun fiyatta ve kalitede çelikler bulunduğu için çok
fazla kullanılmamaktadır.
AEB-L. İsveç'in paslanmaz çelik türüdür, oldukça saf ve ince katmanlardan oluşur
ve 13C26 Sandvik çeliği ile aynı özelliklere sahiptir, biraz daha az manganez
(Mn) madeni ve %0,01 extra kükürt karışımına sahiptir. Eğer iyi bir ısıtma
işlemine tabi tutulursa yıpranmaya karşı oldukça dayanıklıdır ve keskin bir
şekilde bileylenebilir. Devin Thomas özel el yapımı bıçak üreticisi özellikle
bu çelik türünü kullanmakta ve oldukça başarılı sonuçlar almaktadır. 61-62 HRC
sertlik derecesine kadar sertleştirilebilmektedir.
Aogami. Mutfak bıçakları için oldukça uygun çelik türüdür, çok yüksek sertlik
(60-65 HRC) ve yüksek derecede dayanıklılık özelliği sayesinde geleneksel Japon
çelik türleri içinde en çok aranan çelik türüdür. Aogami çelik türü paslanmaya
karşı oldukça hassastır bu yüzden her kullanımdan sonra mutlaka yıkanıp
kurulanmalıdır. Bu bakım her gün tekrarlanmalıdır. Aogami çeliğinin üç çeşidi
vardır.
Aogami super
Aogami #1
Aogami #2
Aogami super,
Aogami #1 a göre fazla
karbon, daha fazla volfram madeni ve krom madeni içermektedir. Ayrıca molibden
ve vanadyum içermesi sayesinde inanılmaz bir sertlik ve dayanıklılık derecesine
çıkabilmektedir bu özelliği ile ZDP-189 çelik türü ile birlikte mutfak bıçağı
çelik türleri içinde en iyilerdir. Kurosaki ve Masakage Koishi serisi Aogami
çeliği ile üretilen bıçaklara iyi birer örnektirler.
C (karbon)
|
Cr (krom)
|
W(volfram)
|
Mo
|
V
|
CO
|
||
Aogami Super
|
1.40 to 1.50
|
0.3 to 0.5
|
2.0 to 2.5
|
0.30 to 0.50
|
0.5
|
%
|
AUS-8A. (57-59 HRC) bu çelik türü molibden/vanadyum çeliği olarakta
bilinmektedir. Kaliteli Alman bıçak üreticileri tarafından kullanılmaktadır.
Kaliteli bir çelik, paslanmaya karşı dayanıklı ve fiyatı uygundur. Diğer çelik
türleri ile karşılaştırma yapabilmeniz için aşağıdaki tabloyu diğerleri ile
karşılaştırabilirsiniz.
C (karbon)
|
Cr (krom)
|
W
|
Mo
|
V
|
Co (kobalt)
|
||
AUS-8
|
0.70 to 0.80
|
13.0 to 14.50
|
0.10 to 0.30
|
0.10 to 0.26
|
%
|
Cowry-X. Yeni nesil metal toz bilimi ile üretilmiş çelik türüdür. yüksek karbon ve
krom karışımına sahiptir %3 karbon ve %20 krom karışımı ile Cowry-X çeliği
oldukça yüksek sertlik oranına (65-67 HRC) çıkabilmektedir. Son derece pahalı
bir çelik türüdür. ZDP-189 ve MC-66 çelik türleri Cowry-X çeliğine çok
benzemektedir. Karbon ve krom karışımları aynı miktardadır. Daido firması
tarafından üretilen bu çeliğin tüm bileşenleri henüz açıklanmadığı için nasıl
yapıldığı bilinmemektedir. Yüksek dayanıklılık ve oldukça keskin bileylenme
özelliğine sahiptir. Bilenmesi en zor çelik türüdür fakat imkansız da değildir.
Dünyaca ünlü bıçak üreticisi Hattori' nin KD serisi mutfak bıçaklarında bu
çeliği kullanmaktadır.
CPM 154. Yeni nesil metal toz bilimi ile üretilmiş bir çelik türüdür. 154CM
serisinin yeni neslidir. Tabiki daha da iyileştirilmiş bir çeliktir. Bileşimi
154CM serisinin benzeri olmakla birlikte bu türe biraz Vanadyum eklenmiştir. Bu
sayede yıpranmaya karşı güçlendirilmiş ve sertleştirme işlemi daha kolay hale
gelmiştir. Bıçak üreticilerinin işleri biraz daha kolaylaştırılmıştır. Bu
çelikten üretilen bıçakları kullananlar için bileylemesi biraz zordur fakat çok
keskin ve uzun süre keskin kalabilen bir çeliktir. Birkaç özel bıçak üreten
bıçak ustaları bu çelik türünü kullanmakta ve mutfak bıçağı üretmektedir. Phil
Wilson bunlardan biridir. Sertleştirme işlemleri kullanılarak 61 HRC ye kadar
sertleştirilebilmektedir.
CPM S90V (CPM420V). Eski ismi
420V olan bu çelik türü yüksek alaşımlı toz çeliğinden elde edilmektedir.
Oldukça yüksek yıpranmaya dayanıklı ve korozyona karşı oldukça dirençlidir.
Yüksek derecede vanadyum içermesi sayesinde işlenmesi zor bir çelik türüdür.
61HRC ye kadar yükselebilen sertlik derecesine sahiptir. Çoğunlukla Phil Wilson
bıçak üreticisi tarafından bu çelik türü kullanılmaktadır.
CPM S110V. Yine yüksek alaşımlı toz çeliğidir. Yüksek
yıpranmaya dayanıklılık ve korozyona karşı dirençli çelik türüdür. Niobyum
madeni eklenmesi bu çeliği eşsiz kılmaktadır. 61-63 HRC sertlik derecesine
kadar işlenebilmektedir. %3,5 niobyum eklenmesi sayesinde oldukça iyi
yıpranmazlığa sahiptir (Niobyum karbürleri Vanadyum karbürlerinden daha serttir).
Bu çelik türü fabrikadan çok düzgün boyutta çıkmadığı için bıçak üreticileri
tarafından pek tercih edilmemektedir.
CROMOVA 18. Yoshikin tarafından Global marka bıçak
üretiminde kullanılan çelik türüdür. CR krom manasında, Mo molibden ve VA
vanadyum manasındadır. Bileşimi tam olarak bilinmemektedir fakat %18 lik krom
karışımı olduğu anlaşılmaktadır. X50CrMoV15 çelik türü ile karşılaştırıldığında
biraz daha iyi bir türdür. Yıpranmaya ve paslanmaya karşı dayanıklıdır. 58HRC
ye sahip bir çeliktir. Japon çelik türlerine göre biraz daha yumuşak çeliktir.
Fakat Alman bıçak üreticileri tarafından yoğun olarak kullanılmaktadır.
Gingami. #1 den #5 e kadar isimlendirilen çelik türüdür.
GIN-1 yada G1 çeliği olarakta bilinmektedir. Paslanmaya karşı dayanıklıdır.
VG-10 çeliği yerinede çokça kullanılmaktadır. Hitachi tarafından üretilen VG-10
çeliğinin bir benzeri durumundadır. Mutfak bıçaklarında genellikle GIN-3 çeşidi
ve çakı ve benzeri kesici aletlerde GIN-2 yada G2 çeşidi kullanılmaktadır.
Karbon karışımı biraz daha düşük çeliktir. ATS-34 türü çelikten biraz daha
fazla krom ve daha az molibden karışımına sahiptir. Bu çelik türünde nikel,
volfram ve vanadyum bulunmamaktadır. Kısaca kaliteli paslanmaz bir çelik
türüdür.
Karbon
|
Krom
|
Manganez
|
Molibden
|
Fosfor
|
Silikon
|
Kükürt
|
|
GIN-1
|
0.90%
|
15.50%
|
0.60%
|
0.30%
|
0.02%
|
0.37%
|
0.03%
|
MC66. Henckels takma adı ilede bilinen Japon Hitachi ZDP-189 PM çeliğidir. MC
Micro Carbide ve 66 ise Rockwell sertlik derecesini gösterir. Henckels bıçak
firmasının Twin Cermax ve Miyabi 7000MC serisi bıçaklarında kullanılan çelik
türüdür. Yine bu bıçaklar Japonya'da üretilmektedir. Alman yapımı yerine Japon
yapımı ifadesi kullanılması daha uygundur.
R2. SG-2 çeliğinin diğer adıdır.
SRS-15. Yine Japon toz metal bilimi kullanılarak üretilmiş çelik türüdür. Mutfak
bıçağı için mükemmel bir çeliktir. Oldukça yüksek karbon, Volfram (Tungsten) ve
Vanadyum muhtevasıyla yüksek derecede yıpranmaya karşı dayanıklılığa sahiptir.
64-65HRC sertlik derecesine sorunsuz bir şekilde çıkabilir. Akifusa bu çelik
türü ile bıçak üreten birkaç firmadan biridir.
SG-2. Japon toz metal bilimi kullanılarak üretilen çelik türüdür. Takefu çelik
firması tarafından üretilmektedir. R2 ismi ilede bilinmektedir. Mutfak bıçağı
üretimi için mükemmel bir çelik türüdür. Fallkniven bıçak firması bu çeliği
SGPS çeliği ismi ile kullanmaktadır. SG2 Super Gold manasındadır fakat çeliğin
içinde altın madeni yoktur. Kai Shun SG2 çelik türünü Elite serisinde
kullanmaktadır. Mükemmel bir çelik türüdür fakat SRS-15 çeliğinden biraz daha
düşük seviyededir. Fallkniven U2 serisi bıçakları bu çelik türü ile
üretilmiştir, kısa çakı üretimi için pek uygun bir çelik olmadığı genel bir kanıdır.
Pahalı bir çelik türüdür. Yüksek derecede sertliğe ulaşabilmektedir. Kai Shun
Elite serisi resmi olarak 64HRC olarak tanıtılmıştır.
SLD-Magic. Hitachi Metal tarafından üretilen çelik türüdür.
Yasuki Hagane YSS (Yasuki Speciality Steel) olarakta bilinir. SLD (SKD-11)
çeliğinin bir üst modelidir. Kırılmaya karşı hassas bir çeliktir. Tadafusa
marka bıçak üreticisinin S serisi bıçaklarında kullanılmaktadır. Aslında
oldukça kaliteli bir çelik türü olmasına rağmen, zor bulunması ve çok pahalı
olması sebebiyle çok kullanılmamaktadır.
SKD11. Japonların takım ve alet üretiminde kullandığı çelik türüdür. AISI D2, DC11
ve SLD çeliği ile aynı özelliklerdedir. Hitachi'nin SLD serisi özel üretim
çelik türünden biridir. Pas lekesi oluşumuna karşı dayanıklı fakat tamamen
paslanmaz değildir. Çok keskin bileylenebilir fakat kırılmalara karşı
hassastır. Bileyleme şekli diğer Japon çeliklerine göre biraz daha farklıdır.
Daha dar bileyleme açısı kullanılmamalıdır. Genellikle 22 ila 24 derece arası
bileyleme açısı kullanılmalıdır. Yoshikane marka bıçak üreticisi bu çeliği
kullanarak bıçak üretimi yapmaktadır ve 64HRC ye kadar
sertleştirilebilmektedir. Bu çelik hakkında ki genel intiba olumludur.
S30V. CPM S30V mutfak bıçağı için özel üretilen birkaç çelik türünden biridir
(Shirogami ve Aogami diğer türler sayılabilir) Yapı olarak oldukça dayanıklı ve
yıpranmaz bir CPM3V çeliğidir. Bu çeliğe extra olarak Cr (krom) eklenmiştir.
Yüksek miktarda krom ve karbon eklendiği için oldukça dayanıklı fakat bir o kadar
da sertleştirilmesi zor bir çeliktir. 62 HRC ye kadar sertlik derecesine
çıkabilmektedir. Yıpranmaya karşı 154CM çeliğinden daha iyi performans
gösterir. 2000 yıllarının başlarında oldukça ünlenen bu çelik ısı işlemleri
kolay olmadığı için birkaç üretici dışında kullanılmamaktadır. Fabrika çıkışı
biraz yumuşak ve kolay kırılmaya sahip olduğu için sonradan bıçak üreticileri tarafından
kullanılmamaya başlamıştır. Phil Wilson bu çeliği kullanarak bıçak üreten birkaç
üreticiden biridir.
VG-10. Son derece iyi ve pas lekesine karşı dayanıklı çelik türüdür. V Gold 10,
VG-10 bazende V-Kin-10 (kin japonca altın demektir) olarakta bilinir. Yüksek
kalitede paslanmaz çeliktir ve Japonya'da üretilmektedir. VG-10 ilk olarak
Takefu Special Steel fabrikası tarafından üretilmiştir. Japon geleneksel mutfak
bıçakları için geliştirilmiş bir çelik türüdür fakat birçok bıçak üreticiside
bu çeliği kullanarak bıçak üretimi yapmaktadır. Spyderco, Al-Mar ve Fallkniven
bunlardan bazılarıdır. Ünlü Çakı üreticisi firmalar ( Delica, Endura, Spyderco
nun Police serisi, Fallkniven A1 ve K2 serisi) içinde bu çeliğin başka
sürümleri üretilmiştir. VG-10 genel
olarak 60-62 HRC sertliğindedir. Sadece Fallkniven bıçakları 59HRC ye sahiptir.
VG-10 çeliği
kendine has karbon alaşımına sahiptir. Ayrıca diğer madenlerden krom, vanadyum,
molibden ve kobalt madenleride bu çeliğe
eklenmiştir. VG-10 çeliği özellikle super çelik olarak anılmaya başlanmıştır
sebebi ise oldukça sert ve uzun süre keskin kalması ve keskin kısmında kırılma
olmamasıdır. VG-10 dan çok daha sert çelikler vardır fakat bunlar istenilen dayanıklılığa
sahip değillerdir. VG-10 un sahip olduğu birçok extra maden bileşimi sayesinde çok
sert olmasının yanında dayanıklılığı ile öne çıkmaktadır. VG-10 çeliği aslında
154CM çeliğine benzemektedir fakat ondan daha iyi keskinlik, dayanıklılık ve
korozyona karşı dirençlik göstermektedir. Bu sayede senelerce kullanılabilecek
bıçak üretilebilmektedir. Bütün bu özellikleri sayesinde VG-10 kendisini ispatlamış bir çeliktir. Bunun yanında VG-10 en az bakım isteyen çelik türüdür yüksek
sertlik derecesine sahip olmasına rağmen çok keskin ve çok kolay bileylenebilir
(Chromova18 den daha iyi).
C (karbon)
|
Cr (krom)
|
W
|
Mo
|
V
|
CO (kobalt)
|
||
VG-10
|
0.95 to 1.05
|
14.5 to 15.5
|
0.9 to 1.2
|
0.1 to 0.3
|
1.30 to 1.50
|
%
|
X45CrMoV15. Almanya'da üretilen çelik türüdür. X50CrMoV15
çelik türü ile aynı tiptedir. %0,45 karbon içermektedir. Çok özel bir çelik
değildir, Ucuz bir çeliktir ve birkaç
batılı bıçak üreticisi tarafından kullanılmaktadır.
X50CrMoV15. Alman çelik türüdür. Yüksek derecede pas
lekesine karşı dirençlidir. Alaşımı %0,5 karbon ve geriye kalan %15 lik kısım
Cr (krom), Mo ve biraz Vanadyum içermektedir. Bu çelik türünde X karbon
manasında kullanılmıştır. Normalde C harfi kullanılmadır ayrıca %0,5 lik karbon
miktarıda yüksek bir miktar değildir. Bazı bıçak üreticileri bu çelik için
farklı bilgiler de vermektedir. 440C çelik türü ile karşılaştırıldığında düşük
miktarda karbon içermektedir. Bu sayede biraz daha dayanıklı ve korozyona karşı
daha dirençlidir. Fakat keskinlik olarak
biraz düşük performanslıdır. Daha sık bileyleme gerektirmektedir. Bu özelliği yüzünden mutfak bıçağı üretimi
için çok da uygun değildir. Enteresan olan Wusthof, Victorinox ve benzeri
yüksek kalitede ki bıçaklar bu çelikten üretilmektedir.
X55CrMoV15. Bu çelik türü 1,4116 çeliğinin başka bir
çeşididir. Aşağı yukarıda aynı özelliklere sahiptirler. Sadece karbon miktarı
biraz daha fazladır (%0,55). Messermeister bıçak üreticisi tarafından
kullanılmaktadır.
ZDP-189. Hitachi tarafından üretilen yeni nesil ve modern Japon PM teknolojisine
sahip çelik türüdür. İnanılmaz karbon ve krom miktarına sahiptir, ayrıca
molibden, vanadyum, volfram, manganez ve silikon içermektedir. Oldukça yüksek
serlik derecesine sahiptir, birkaç bıçak üreticisi 65-67 HRC ye kadar bu çeliği
sertleştirmektedir. Çok pahalı bir çeliktir. Cowry-X ve MC-66 bu çelik türüne
oldukça benzemektedir. Bu çelik türleri aynı miktarda karbon ve krom miktarına
sahiptir. Henckel firmasının temsilcisi
MC66 çeliğinin ZDP-189 ile birebir aynı olduğunu bildirmiştir. ZDP-189
un alaşımı tam olarak bildirilmemiştir. Oldukça keskin bileylenebilen ve
dayanıklı bir çelik türüdür. Bileylenmesi oldukça zordur. Aşırı derecede sert
olması sebebiyle keskin ağızı kırılmalara karşı hassastır. Kagemitsu bıçak
üreticisinin ZDP serisi bıçakları fiyat açısından en uygunlarıdır.